حوضه آمازون منطقه ای شامل رودخانه و جنگل آمازون است که مساحت آن حدود دو سوم وسعت ایالات متحده است و هشت کشور را در بر می گیرد: برزیل، بولیوی، پرو، اکوادور، کلمبیا، ونزوئلا، گویان، سورینام، و قلمرو فرادریایی گویان فرانسه. آمازون با پوشش حدود 40 درصد از آمریکای جنوبی، دارای 1.4 میلیارد هکتار جنگل انبوه، نیمی از جنگل های استوایی باقیمانده سیاره زمین و رود آمازون است. حیوانات آمازون تنوع بسیار بالایی دارند و شامل انواع حیوانات وحشی، پرندگان و خزندگان هستند. در ادامه به معرفی کامل منطقه آمازون میپردازیم.
جنگل آمازون
جنگل آمازون بزرگترین جنگل سیاره زمین است که 5.5 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و منطقه ای بسیار گسترده تر از اتحادیه اروپا است. اگرچه آمازون تنها چهار درصد از سطح زمین را پوشانده است، اما حاوی یک سوم از تمام گونه های گیاهی، جانوری و حشرات می باشد. این جنگل بیش از 50 درصد از کل بارانی را که در منطقه آمازون می‌بارد، تولید می‌کند و احتمالاً بر الگوهای بارندگی در خارج از آمریکای جنوبی تأثیر می‌گذارد.
نیمی از جنگل های بارانی این سیاره قبلا ناپدید شده اند. اما آمازون هنوز هم گسترده‌ترین جنگل بارانی روی زمین است، اما بخش بزرگی از آن اکنون در خطر ناپدید شدن برای همیشه است.
جنگل های آمازون حاوی 10 درصد از کل زیست‌توده روی زمین است. این بدان معناست که وقتی جنگل‌زدایی صورت می‌گیرد، مقادیر زیادی کربن که در جنگل‌ها ذخیره می‌شود، به‌صورت دی‌اکسید کربن در جو آزاد می‌شود (یک گاز گلخانه‌ای که به طور قابل‌توجهی به گرمایش جهانی کمک می‌کند).
آمازون جزو عجایب هفتگانه جدید طبیعی
در سال 2011، بنیاد New7Wonders مسابقه ای برای انتخاب عجایب هفتگانه طبیعی جدید را برگزار کرد که جنگل آمازون به عنوان یکی از “7 عجایب جدید طبیعت جهان” انتخاب شد. موارد دیگر در این لیست خلیج هالونگ در ویتنام، آبشار ایگواسو در برزیل آرژانتین و پاراگوئه، جزیره ججو در کره، جزیره کومودو در اندونزی، Puerto Princesa در پالاوان فیلیپین و Table Mountain در آفریقای جنوبی بودند.
در این مسابقه بیش از ۴۰۰ مورد به عنوان نامزدهای عجایب هفتگانه طبیعی جدید معرفی شده بودند که پس از ماه ها رای گیری، نتایج مشخص شد. آمازون بزرگترین جنگل بارانی جهان است و حجم عظیم اکسیژن برای حیات بشر را ارائه می کند. سرچشمه آبشار ایگواسو که یکی دیگر از لیست عجایب هفتگانه طبیعی جدید جهان بود، رودخانه آمازون می باشد.
زندگی در جنگل آمازون
جنگل های آمازون خانه سبز حدود 30 میلیون نفر است. حدود 1.6 میلیون نفر از این ساکنان بومی هستند و به بیش از 400 گروه مختلف بومی تعلق دارند. زندگی در جنگل آمازون شرایط سختی نیز دارد که یکی از مشکلات، مسئولیت حفظ این جنگل وسیع است.
در طی هزاران سال، جمعیت بومی آمازون جنگل های بارانی را مدیریت و محافظت کرده اند. امروزه مردمان بومی، سازمان های خود را در هر 9 کشور منطقه آمازون ایجاد کرده اند. جنبش های بومی نقش اساسی در نبرد برای حفظ این جنگل وسیع داشته اند.
اکثر قبایل آمازون امروزه در مناطق حفاظت شده جنگلی که به عنوان سرزمین های بومی شناخته می شوند، زندگی می کنند و در آنجا از ترکیبی از وسایل سنتی و مدرن استفاده می کنند. برخی از قبایل بسیار با زندگی در نزدیکی مناطق شهری قرن بیست و یکم سازگار شده اند و زندگی خود را از طریق گردشگری، رفت و آمد در بازارهای محلی برای تجارت، فروش صنایع دستی به گردشگران سپری می کنند و از لباس ها و ظروف آشپزی امروزی استفاده می کنند.
برخی دیگر از مردم نحوه دیگری از زندگی در جنگل آمازون را برگزیده اند و کاملاً از دنیای مدرن به دور هستند که به عنوان “قبایل منزوی” شناخته می شوند.
خانه های قبیله ای عموماً سازه هایی هستند که از چوب، بامبو و کاه ساخته شده اند. گاهی این کلبه های گرد گنجایش 400 نفر را دارند! هر خانواده آتش مخصوص به خود را در این سازه ها دارد و بانوج هایی در اطراف آن نصب کرده اند. در مرکز، محوطه ای وجود دارد که برای جشن ها و نمایش ها استفاده می شود. قبایل معمولاً به صورت جمعی تصمیم می گیرند و مباحثه های بزرگی را برگزار می کنند که در آن هرکسی اجازه اظهار نظر دارد.
کشاورزی و شکار هنوز هم مهارت های حیاتی هستند که برای زندگی در جنگل آمازون لازم هستند و از سنین پایین به کودکان آموزش داده می شوند. کاپیباراها، تاپیرها، کروکودیل ها، میمون ها، گوزن ها، ماهی ها و لاک پشت ها همگی با تفنگ های دمنده، تیرهای با نوک سمی، نیزه ها، تله ها و اخیراً تفنگ های جنگی شکار می شوند. همچنین مردم به ماهیگیری نیز می پردازند و از سموم گیاهی برای بیهوش کردن ماهی استفاده می کنند.
در طول هزاره ها، مردم بومی تخصص زیادی در مورد چگونگی همزیستی پایدار با طبیعت و مدیریت ماهرانه تنوع زیستی جنگل جمع آوری کرده اند. بیشتر بومی ها در روستاهای مسکونی کنار رودخانه ها زندگی می کنند و سبزیجات و میوه هایی مانند مانیوک، ذرت، لوبیا و موز می کارند.
فقط تعداد کمی از بومیان آمازون کوچ نشین هستند و تمایل دارند در اعماق جنگل و دور از رودخانه ها زندگی کنند. آنها برخی محصولات را پرورش می دهند اما بیشتر به شکار متکی هستند. امروزه، بیشتر بومی های آمازون به مراقبت‌های بهداشتی و آموزش «غربی» دسترسی دارند. وقتی این موارد توسط خود بومی ها کنترل می شوند، معمولاً بسیار جوابگو هستند.
گردشگری در آمازون
جنگل و رود آمازون، هر ساله توریست های زیادی را به سمت کشورهای این منطقه به خصوص برزیل جذب می کند. سفر به برزیل اغلب با بازدید از آمازون همراه است و در تور برزیل مجموعه نارون، امکان بازدید از جنگل، رود، حیوانات و مردم بومی فراهم شده است. همچنین در تور آمریکای جنوبی می توانید علاوه بر دیدنی های آمازون، از جاذبه های برزیل و پرو نیز لذت ببرید.
شهر مانائوس
مانائوس، بزرگترین شهر آمازونی برزیل و دروازه اصلی این کشور به جنگل های بارانی می باشد که حدود 2 میلیون نفر جمعیت دارد. دسترسی به شهر مانائوس فقط با قایق از طریق رودخانه یا با هواپیما ممکن است. در حالی که جاذبه هایی مانند خانه اپرای مانائوس نیز ارزش بازدید دارند، اما عمده ترین دلیل سفر به مانائوس، دسترسی به حوضه آمازون می باشد.
در مانائوس تعداد بیشماری تورهای یک روزه و سفرهای دریایی چند روزه رودخانه و جنگل آمازون را خواهید یافت. این سفرها بودجه های متنوعی را شامل می شوند؛ بنابراین در صورت سفر انفرادی، مطابق با نیازهای خود یک تور مناسب می توانید انتخاب کنید. این منطقه همچنین دارای مجموعه‌ای از اقامتگاه‌های جنگلی است که گشت‌وگذار در جنگل‌های بارانی مانند سفرهای قایق رانی و پیاده‌گردی ارائه می‌دهند.
گشت با کشتی کروز در آمازون
سفر کشتی کروز در رودخانه آمازون احتمالاً پرارزش ترین سفر طبیعت گردی در جهان است. برای یک تجربه بی نظیر، این سفر رودخانه ای به آمازون را در پرو تجربه کنید و با راهنمایان طبیعت شناس باتجربه در کشتی سفر کنید. گشت های کروز در رودخانه آمازون، راحتی و تجمل مورد نیاز برای ناوبری ایمن و ماجراجویانه را در رودخانه و جنگل آمازون فراهم می کنند.
اقامت در لوژهای جنگلی آمازون
اقامتگاه‌های جنگلی آمازون تجربه‌ای همه جانبه را ارائه می‌دهند که معمولا در محوطه ذخایر حیات وحش قرار دارند. آنها توسط مناظر و صداهای جنگل احاطه شده اند و میهمانان می توانند با استفاده از گشت و گذار با راهنما، جنگل های بارانی اطراف خود را کاوش کنند. به طور کلی، اقامتگاه های دورافتاده تر، امکان کشف حیات وحش بیشتری را ارائه می دهند.
برای استفاده حداکثری از اقامت خود، یک بازدید حدوداً سه روزه توصیه می شود. بسته به مکانی که برای بازدید از جنگل های بارانی آمازون انتخاب می کنید، گزینه های اقتصادی و لوکس متنوعی را در دسترس خواهید داشت. در تور برزیل نارون اکوتور، اقامتگاه جنگلی یکی از تجربه های شگفت انگیز در سفر می باشد.
تخریب جنگل آمازون
جنگل آمازون علاوه بر حفظ هزاران گونه ای که در آنجا زندگی می کنند، اکنون برای کشاورزی، تولید محصولات زراعی، معدن و توسعه صنعتی نیز استفاده می شود. تا سال 2018، این فعالیت‌ها منجر به جنگل‌زدایی 17 درصد از آمازون شد.
مطالعه ای که در سال 2020 منتشر شد، نشان داد که 8 درصد از جنگل های بارانی تنها در 20 سال گذشته از بین رفته است. با ادامه فعالیت‌های مخرب، جنگل‌های بارانی نیز انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و به نقطه ویرانگری نزدیک می‌شوند که ممکن است نتواند احیا شود. در ادامه به برخی از دلایل تخریب جنگل آمازون می پردازیم.
دامداری در آمازون
برای پاسخگویی به تقاضای جهانی برای گوشت، مناطق وسیعی از زمین در آمازون در حال نابودی است تا فضایی برای دامداری فراهم شود. این فعالیت بزرگترین عامل جنگل زدایی در آمازون است که حدود 80 درصد از تخریب را شامل می شود و همچنین انتشار 340 میلیون تن کربن در سال را شامل می شود. دامداری در حال افزایش است؛ به طوری که ایالت جنگلی عکا با افزایش 8 درصدی جمعیت گاو خود در سال 2020 مواجه است.
کشاورزی در جنگل آمازون
درست مانند دامداری، تولید محصولات زراعی در آمازون شامل پاکسازی و سوزاندن مناطق وسیعی از زمین است. محصولات کشت شده در این مناطق شامل سویا، نیشکر، روغن پالم، پنبه و برنج است. از آنجایی که سویا یک عنصر کلیدی در خوراک دام است، تقاضای آن همراه با تقاضای جهانی برای گوشت در حال افزایش است.
علاوه بر مشکلات ناشی از پاکسازی چنین مناطق وسیعی از جنگل های بارانی، اقدامات کشاورزی از جمله استفاده از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی برای حیات وحش بومی، گونه های گیاهی و مردم بومی منطقه نیز پیامدهایی دارد.
قطع درختان آمازون
قطع درختان آمازون شامل درختانی است که از نظر تجاری با ارزش هستند و اغلب بدون توجه به تأثیرات زیست محیطی و مدت زمان لازم برای احیای جنگل اجرا می شود. در جایی که قطع درختان به طور پایدار انجام نمی شود، زیستگاه ها از بین می روند و آسیب هایی ایجاد می شود که ترمیم آن سال ها طول می کشد.
استخراج از معادن آمازون
استخراج از معادن آمازون شامل استخراج طلا، مس، آهن، منگنز و منابع دیگر است. به منظور استخراج این مواد، زمین داران مناطق وسیعی از جنگل را پاکسازی می کنند و گودال های معدنی حفر می کنند. استخراج طلا در آمازون در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است و در یکی از مناطق آمازون، استخراج طلا حدود 90 درصد از تخریب جنگل آمازون را شامل می شود. فرآیند استخراج طلا از آمازون آسیب های زیست محیطی زیادی دارد؛ زیرا شامل استفاده از جیوه است که می تواند منابع آب محلی را آلوده کند.
تغییرات آب و هوایی آمازون
افزایش نرخ جنگل زدایی، توانایی آمازون برای ذخیره کربن و مقابله با تغییرات آب و هوایی را مختل می کند. از طرفی تغییرات آب و هوا نیز بر جنگل زدایی تأثیر می گذارد. چرا که با خشک شدن، جنگل آمازون بیشتر مستعد آتش سوزی می شود.
توسعه جاده ها در آمازون
توسعه شبکه‌های جاده‌ای در آمازون باعث شده است که میزان بیشتری از جنگل‌های بارانی قابل دسترسی باشد که قبلاً دسترسی به آنها دشوار بود. بیشتر تخریب جنگل آمازون در برزیل در سال 2021 در امتداد شبکه های جاده ای اصلی بودند.
حفاظت از جنگل آمازون
حفاظت از جنگل آمازون، یکی از دغدغه های مردم بومی و سازمان های مختلف بوده است. WWF یا World Wildlife Fund به مدت بیش از 40 سال است که در آمازون کار می کند و در خط مقدم محافظت از مردم، جنگل ها و گونه هایی است که در جنگل آمازون زندگی می کنند. این مجموعه با جوامع محلی و دولت ها همکاری می کند تا راه حل هایی را شناسایی کند که نیازهای توسعه اقتصادی و حفاظت را برآورده می کند.
WWF با دولت های سراسر آمازون برای توسعه و حفاظت از جنگل آمازون همکاری می کند. در برزیل، از طریق برنامه مناطق حفاظت شده آمازون (ARPA)، برای ایجاد شبکه ای از پارک ها که 150 میلیون هکتار جنگل را پوشش می دهد، کار کرد. این منطقه بیش از 50 درصد بزرگتر از سیستم پارک ملی ایالات متحده است. امروزه WWF از مدیریت مستمر پارک ها پشتیبانی می کند.
در کلمبیا، تلاش چندین دهه سازمان‌ها و مقامات محیط‌زیست با حمایت WWF منجر به گسترش پارک ملی Serranía de Chiribiquete در سال 2018 شد. این پارک که در قلب آمازون کلمبیا قرار دارد، به 4.3 میلیون هکتار گسترش یافت و آن را به بزرگترین پارک ملی جهان تبدیل کرد که از جنگل های بارانی استوایی محافظت می کند. همچنین به عنوان میراث جهانی یونسکو اعلام شد که نشان دهنده ارزش عظیم زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی آن است.
در برنامه ای که در کشور پرو در سال 2019 اعلام شد، 140 میلیون دلار برای محافظت دائمی از 41 میلیون هکتار در آمازون پرو اختصاص داده شد. این بودجه از طریق میراث طبیعی پرو، WWF، بنیاد گوردون و بتی مور، صندوق آمازون آند و تسهیلات جهانی محیط‌زیست تامین می‌شود.
برنامه پرو، همراه با ARPA در برزیل و هریتیج کلمبیا، تقریباً 12٪ حفاظت جنگل از آمازون را به طور دائم تامین می کند.
منابع: WorldWildLife
