جزیره زنگبار، یکی از جزایر زیبا و بکر قاره آفریقاست که توجه بسیاری از گردشگران جهان را جلب کرده است. سواحل زنگبار بکر و زیبا هستند و موردعلاقه گردشگران سراسر جهان می باشد که می توانید در تور تانزانیا و زنگبار از آنها دیدن کنید. جمعیت جزیره زنگبار که در مجموع اندکی بیش از 1.3 میلیون نفر است، عمدتاً از آفریقایی‌ها و مردمی از نژادهای ایرانی-آفریقایی – شیرازی و عرب – تشکیل شده است. در زمان استقلال، اعراب و شیرازی های زنگبار کمتر از 20 درصد از جمعیت این منطقه را تشکیل می دادند، اما از نظر اقتصادی و سیاسی سلطه داشتند. لازم به ذکر است که تقریباً همه زنگباری ها مسلمان هستند.
اسلام در زنگبار
اسلام در زنگبار تقریباً فراگیر شده است، در حالی که در سرزمین اصلی فقط حدود یک سوم جمعیت مسلمان هستند. در سال های اخیر، حزب حاکم به سمت ایجاد کنترل بر نهادهای اسلامی حرکت کرده است.
تاریخچه شیرازی های زنگبار
جزایر زنگبار، اونگوجا و پمبا در ابتدا ساکنان آفریقایی از سرزمین اصلی بودند که بعداً اعراب و ایرانی‌ها که بسیاری از آنها از شیراز بودند و که به تجارت برده، عاج و ادویه می‌پرداختند، به زنگبار مهاجرت کردند. کاشفان پرتغالی در پایان قرن پانزدهم وارد جزیره شدند و پرتغال نزدیک به 200 سال، استعمار خود را حفظ کرد.
در سال 1698 این جزایر به دست عمان افتاد که قلمرو آن، در امتداد ساحل سرزمین اصلی آفریقای شرقی گسترش یافته بود. در طول 130 سال حاکمیت عمان، ثروت زنگبار به دست اعراب افتاد. در حالی که در میان اعراب و آفریقایی ها اختلاط نژادی اندکی وجود داشت اما ازدواج بین آفریقایی ها و ایرانی ها بیشتر رایج بود. به همین دلیل، آفریقایی ها و نژادهای میکس، به شیرازی ها معروف شدند.
علیرغم محدودیت‌های رسمی برده‌داری که در سال 1822 به توافق رسید، در اواسط قرن نوزدهم، زنگبار همچنان در مرکز تجارت فعال برده‌ها در شرق آفریقا باقی ماند و تجارت ادویه در حال رونق بود. آفریقایی ها نه تنها از طریق بنادر زنگبار به بردگی فرستاده می شدند، بلکه از آنها به عنوان کار برده در مزارع ادویه استفاده می شد.
در نهایت، با مداخله نظامی بریتانیا، پادشاه زنگبار در سال 1878 میلادی، فرمانی را امضا کرد که باعث تعطیلی بازارهای برده‌داری شد؛ اگرچه این رویه به‌طور مخفیانه برای دهه‌ها ادامه داشت. با توافق زنگبار با بریتانیا، آلمان در سال 1886 میلادی، کنترل تانگانیکا را به دست گرفت و زنگبار را به طور موقت مستقل کرد. در زنگبار، بریتانیا حکومت خودمختار گسترده پادشاه را تحمل کرد، اما سرانجام به تجارت برده پایان داد.
با وجود پایان تجارت برده، انتظار می رفت که کارگرهای آفریقایی زندگی بهتری داشته باشند اما با این حال، تغییرات زیادی اتفاق نیفتاد و کارگرها همچنان برای دستمزد ناچیز، کارهای سنگینی انجام می دادند.
تاثیر شیرازی های زنگبار در سیاست منطقه
زنگبار در دسامبر 1963 به عنوان یک سلطنت مشروطه تحت حاکمیت پادشاه، به استقلال دست یافت اما بزرگترین حزب، حزب آفریقایی-شیرازی (ASP) با حمایت گسترده در میان اکثریت شیرازی های زنگبار، به نفع دو حزب کوچکتر همسو با این حزب از دولت خارج شد: نخبگان عرب و طرفداران بریتانیا. تنها یک ماه پس از استقلال، حزب آفریقایی-شیرازی یک شورش مردمی را رهبری کرد که پادشاه را برکنار کرد و منجر به کشته شدن هزاران عرب و خروج بسیاری از اعراب شد. عابد کارومه، نخست وزیر جدید حزب ASP، به سرعت با جولیوس نیره، رئیس جمهور تانگانیکا بر سر اتحاد دو کشور برای تشکیل تانزانیا به توافق رسید.
اگرچه شکاف‌های قومی و سیاسی همیشه همسو نبوده‌اند، اعراب معمولاً نسبت به شیرازی‌های زنگبار که تمایل به افزایش خودمختاری داشتند، بیشتر در تمایلات جدایی‌طلبانه‌شان متمرکز بوده اند. جزایر زنگبار به‌عنوان نهادهای فدرال، تا حدودی از خودمختاری برخوردار بوده‌اند اما بر اساس قوانین تانزانیا، مخالفت احزاب سیاسی با اتحادیه ملی غیرقانونی است. حزب اصلی اپوزیسیون تانزانیا، جبهه متحد مدنی (CUF)، پایگاه سیاسی خود را در زنگبار در میان اعراب و طرفداران خودمختاری دارد.
مسجد شیرازی های زنگبار
مسجد شیرازی ها با قدمتی 900 ساله همچنان مورد استفاده نمازگزاران قرار می گیرد و سالانه گردشگران زیادی از این بنای مذهبی دیدن می کنند.
مسجد کیزیمکازی، مسجدی است که در انتهای جنوبی جزیره زنگبار در تانزانیا قرار دارد و یکی از قدیمی‌ترین بناهای اسلامی در سواحل زنگبار است.
مرتضی رضوانفر، از دانشگاهیان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ایران، می گوید: بر اساس اطلاعاتی که بر روی کتیبه‌ی محراب این مسجد نوشته شده، مسجد کیزیمکازی در سال ۵۰۰ هجری قمری (بیش از ۹۴۰ سال پیش) ساخته شده است.
این نوع طراحی سه بعدی محراب، در برخی از مساجد تانزانیا و کنیا توسط مردم شیرازی، بلوچ، شوشتری، کازرونی و عمانی نیز مورد استفاده قرار گرفت: به عنوان مثال مسجد شوشتری ها در زنگبار یا مسجد بلوچ ها در کائوله. دیوید وایت هاوس (1941-2013)، باستان شناس انگلیسی که در ایران و آفریقا تحصیل کرده است، معتقد است که کتیبه های کوفی مسجد کیزیمکازی شبیه کتیبه های بندر سیراف در جنوب ایران است.
ساکنان روستای مکوندوچی زنگبار، جایی که مسجد کیزیمکازی در نزدیکی روستا قرار دارد، خود را با پیشینه شیرازی معرفی می‌کنند و نوروز را در مرداد (23 تیر تا 22 مرداد) که همزمان با نوروز دریایی در ایران است، برگزار می‌کنند.
نوروز در تانزانیا – جشن مواکا کوگوا
Mwaka Kogwa جشن سنتی شیرازی های زنگبار یا سال نوی ایرانی است که در زنگبار برگزار می‌شود و اگرچه این جشنواره ریشه در آیین زرتشتی دارد، در زنگبار موردتوجه قرار گرفته است. علیرغم برگزاری جشن در سراسر جزیره، روستای ماکوندوشی، در جنوب اونگوجا، کانون اصلی رویدادهای آیینی است و هر ساله جمعیت زیادی برای شرکت در این جشن، دور هم جمع می شوند.
مواکا کوگوا همراه با آواز خواندن، رقص، جشن و نواختن طبل معمولی که در تمام فستیوال های شرق آفریقا انجام می شود، شامل آیین های خاصی است. برای شروع جشن، دعوای نمایشی رخ می دهد و همه مردان روستا برای تخلیه خشونت یک سال گذشته خود، یکدیگر را کتک می زنند. در گذشته از سلاح های واقعی استفاده می شد اما اکنون، از چوب موز استفاده می شود. زیرا خشونت کمتری دارد.
در حین انجام این دعوای نمایشی، زنان روستا بهترین لباس‌های خود را می‌پوشند و در سراسر روستا و مزارع، آهنگ‌های سنتی درباره خانواده، عشق و شادی می‌خوانند. سپس، مگانگا یا درمانگر سنتی، کلبه‌ای را آتش می‌زند و می‌خواند که دود از کدام طرف می‌سوزد تا رونق دهکده را در سال آینده مشخص کند. سرانجام جشن بزرگی برپا می شود که در آن از همه میهمانان پذیرایی می شود و نشانه شادی و سعادت محسوب می شود.
منابع: minorityrights.com
